Strugi
Pałac w Strugach
Dawniej wieś nosiła nazwę Struga. Tu znajduje się wspomniane przez Henryka Sienkiewicza w “Potopie” miejsce noclegu Kmicica w drodze do Częstochowy. Na początku XIX wieku Strugi należały do rodziny Łuszczewskich. Jan Paweł Łuszczewski, właściciel m.in. Strug, był posłem na Sejm Wielki (1788 – 1792), członkiem stronnictwa patriotycznego i współtwórcą Konstytucji 3 Maja. Przyjaźnił się z Janem Pawłem Woroniczem, późniejszym prymasem. Następnie pełnił funkcję ministra spraw wewnętrznych i religijnych Księstwa Warszawskiego. Tu w Strugach przechowywane były archiwalia wolnomularskie. W tym czasie Łuszczewski wydzierżawił Strugi (ok.300 ha) rodzinie Czarnowskich. To w tej rodzinie w Strugach w 1810 roku przyszła na świat Barbara Czarnowska, pierwsza kobieta – oficer wojsk polskich, odznaczona Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari za dowodzenie w bitwie pod Sierpcem w czasie wojny polsko – rosyjskiej 1831 roku. 15 sierpnia 1831 roku między Strugami a Szymanowem miała miejsce potyczka. Nieznane są bliżej straty i zniszczenia po tej bitwie. Wiadomo natomiast, że przed 1830 rokiem Strugi liczyły 14 domów i 200 chłopów pańszczyźnianych. Trzydzieści lat później zostało tu zaledwie 10 mieszkańców i 2 domy. Nowymi, od 1868 roku, właścicielami Strug stali się Kronenbergowie, warszawscy bankierzy pochodzenia żydowskiego. Postanowili na miejscu dworu Łuszczewskich zbudować pałac. Budowniczymi rezydencji byli prawdopodobnie dwaj warszawscy architekci: Jan Heurich i Jan Hinz. Jest to budynek murowany w stylu neorenesansowym. Został wzniesiony na wydłużonym planie, charakteryzuje go nieregularność i dość urozmaicona bryła.
Aleja lipowa
wzdłuż drogi
Strugi – Szymanów
Wokół pałacu znajduje się dworski park krajobrazowy z końca XVIII wieku. W 1878 roku właścicielem Strug został Leopold Julian Kronenberg (1849 – 1937), finansista i kompozytor. Prowadził on szeroką działalność społecznikowską. W należących do niego wsiach finansował budowę kościołów. Jemu zawdzięczają istnienie m.in. takie warszawskie instytucje jak: Towarzystwo Dobroczynności czy Zakład dla Sierot im. Jachowicza a także, w okresie trwania plebiscytu śląskiego, Komitet Zbiórki na Fundusz Śląski. Kronenberg współfinansował też Filharmonię Narodową w Warszawie i wydruk partytury “Halki” Stanisława Moniuszki. Dla Biblioteki im. Adama Asnyka w Kaliszu ufundował księgozbiór liczący 10 tysięcy tomów. W okresie I wojny światowej działał w Czerwonym Krzyżu. Drugą pasją Kronenberga były konie wyścigowe, a jedna ze stajni znajdowała się w Strugach. Pod koniec życia napisał kilka prac m.in. “O muzykach”. Żona Kronenberga Józefina Reszke była znakomitą śpiewaczką operową. Została primadonną Opery Paryskiej i Madryckiej, śpiewała w mediolańskiej La Scali i w Londynie. Po jej śmierci w 1892 roku Kronenberg sprzedał Strugi Stanisławowi Glezmerowi, znanemu w Cesarstwie Rosyjskim i Kongresówce przemysłowcowi, członkowi Rady Państwa w Petersburgu. W latach 1905 – 1907 rozbudowano budynek o tzw. “ogród zimowy”. Nowy właściciel Strug zafascynowany kulturą Dalekiego Wschodu w 1908 roku wyruszył do Japonii. Po 9 miesięcznym pobycie przywiózł do Strug bogatą kolekcję, wystawioną w specjalnym Pawilonie Japońskim (1912r.). “Muzeum Japońskie” w Strugach stało się w ten sposób pierwszą placówką muzealną na ziemi sochaczewskiej. W 1919 roku Glezmerowie przekazali kolekcję do Muzeum Narodowego w Warszawie. Obydwaj Glezmerowie pochowani są na cmentarzu w Mikołajewie. Ostatnim dziedzicem Strug był Grzybowski. Po II wojnie światowej Strugi przeszły na własność państwa. Pałac przekształcono na mieszkania dla pracowników miejscowego PGR – u. Do 1954 roku Strugi należały do gminy Szymanów, w latach 1954 – 1972 do gromady Szymanów. Jako ciekawostkę warto podać, że w 1972 roku w Strugach prowadzono na dużą skalę odwierty w poszukiwaniu złóż mineralnych. Obecnie Strugi leżą w gminie Teresin i liczą 36 mieszkańców. Zabytkowy pałac Kronenbergów jest w rękach prywatnych. Strugi są przykładem dobrze zachowanego układu kompozycyjnego alei dojazdowych zasadzonych w XIX wieku łączących pobliskie majątki dworskie tj.:
- aleja jesionowo-kasztanowa przy drodze Skotniki – Strugi,
- aleja lipowa wzdłuż drogi Strugi – Szymanów.