Wydarzenia

            Tegoroczne Spotkanie Lednickie przebiegało pod hasłem: „Totus Tuus, Cały Twój”, które było dewizą i mottem życia Karola Wojtyły, a następnie pontyfikatu papieża Jana Pawła II.

Gdy dowiedziałam się, że wyjątkowo będziemy przeżywać je w domu, trochę trudno było mi się z tym pogodzić, tym bardziej, że byłam obecna na każdej Lednicy od początku jej istnienia. Ucieszyłam się jednak, że mimo wszystko nie została ona odwołana i odbędzie się, choć w innej formie. Niebawem sztab wodzirejów poprosił, żeby z Szymanowa przyjechało pięciu tancerzy do poprowadzenia spotkania, a redaktor zaprosił nasze tancerki do Warszawy, by zareklamowały Lednicę. Wróciła radość i nadzieja, że XXIV Lednica będzie niezwykła. Tak też się stało.

            Przez wiele dni przygotowywaliśmy się do tego wydarzenia. Ćwiczyliśmy układy taneczne oraz urządzaliśmy miejsce, troszcząc się o każdy szczegół wykonania. Rodzice pomogli nam przygotować dekorację banerową, symboliczną RYBĘ – tak, aby stworzyć jak najlepszy klimat. Ksiądz proboszcz Robert Sierpniak wystawił telewizor na miejsce naszego spotkania i od godziny 15.00 łączyliśmy się przez Internet z tancerzami z całej Polski oraz reprezentacją zgromadzoną na Polach Lednickich, przeżywając to, co tam się działo.

            W ten sposób w Szymanowie przeżywaliśmy Lednicę młodzieży, dzieci, a także dorosłych. Na początek nasi najmłodsi tancerze – dzieci od zerówki do klasy V pięknie zatańczyły do pieśni: „Ojcze prowadź mnie”, po nich wystąpiła młodzież, a następnie przeprowadzono wywiad z s. Adrianą i z ks. Robertem. Młodzi modlili się tańcem i słowami „Prośby o Ducha”. Na koniec rodzice zatańczyli do pieśni Siewców Lednicy „Słuchaj Izraelu”. Po tym tradycyjnym lednickim wstępie uczestniczyliśmy we Mszy św. Nasze spotkanie zakończyliśmy wspólnie odśpiewanym „Apelem Jasnogórskim”.

            W ten sposób Lednica po raz kolejny nas pozytywnie zaskoczyła, po raz dwudziesty czwarty okazała się wyjątkowa i na pewno przejdzie do historii. Nasi tancerze nie zawiedli i pokazali światu, że bez względu na niesprzyjające okoliczności Z JEZUSEM SZYMANÓW TAŃCZY… Bardzo dziękuję za to wszystkim naszym dzieciom, młodzieży, gościom oraz parafianom, na czele z organizatorami i prowadzącymi spotkanie.

Adriana Kotowicz

Ostatnie miesiące zmusiły katolików do kreatywności w przeżywaniu i manifestowaniu wiary. Tegoroczne Boże Ciało stało się okazją do znalezienia innego niż zwykle sposobu na zaangażowanie się w Kościele. Taką kreatywnością wykazali się ojcowie franciszkanie z parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Niepokalanowie, którzy wymyślili nietypowe rozwiązanie. Zamiast procesji i czterech ołtarzy, zaproponowali wiernym 12 miejsc modlitw, do których kapłani peregrynowali specjalnie na tę okazję przygotowanym „samochodem kaplicą”. Pojazdem tym przewożony był też Najświętszy Sakrament w monstrancji. 

Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej, w tradycji ludowej zwana Bożym Ciałem, obchodzona jest w Kościele katolickim 60 dni po Wielkanocy. Jest to uroczystość liturgiczna ku czci Najświętszego Sakramentu. W dzień ten upamiętnia się ostatnią wieczerzę oraz przemienienie chleba w ciało, a wina w krew Chrystusa.

Tak obchodzone Boże Ciało nic nie straciło ze swego znaczenia i stało się doskonałą okazją, aby każdy wraz z rodziną mógł zaangażować się i przeżyć w pełni Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej, biorąc pod uwagę ograniczenia związane z pandemią.

Po Mszy św. o godz. 10.00 odbyła się procesja eucharystyczna wokół bazyliki bez tradycyjnych czterech ołtarzy z racji obostrzeń sanitarnych. Następnie w „samochodzie kaplicy” z Najświętszym Sakramentem o. Andrzej Sąsiadek, proboszcz parafii oraz wikariusze o. Sebastian Bielski i o. Bartosz Bogucki, wyruszyli do 12 ołtarzy pod otwartym niebem, przygotowanych przez poszczególne wsie, pięknie przybranych zielenią i kwiatami. Przy każdym z nich czytana była ewangelia, przy każdym odbyło się także uroczyste błogosławieństwo wiernych Przenajświętszym Sakramentem. Śpiewane były pieśni, w których wierni wyznawali swą wiarę i składali hołd Bogu.

Bez wątpienia prawdziwym fenomenem polskich obchodów Bożego Ciała jest ich nieprzerwane trwanie w naszej tradycji i obyczaju, niezależnie od różnych kolei naszego losu, zawiłości naszej historii czy aktualnych wydarzeń. Niezwykłe jest zwłaszcza liczne uczestnictwo wiernych w obrzędach i zwyczajach związanych z tym świętem. Tak też było i tym razem.

Redakcja

NIEPOKALANÓW PAMIĘTA!
100-LECIE URODZIN ŚW. JANA PAWŁA II

Pod takim hasłem, w niedzielę 17 maja w Niepokalanowie, świętowano 100. rocznicę urodzin św. Jana Pawła II.

Mszy św. o godzinie 10.00, której przewodniczył o. Andrzej Sąsiadek, proboszcz parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Niepokalanowie, towarzyszyła specjalna intencja dziękczynna za dar osoby naszego wielkiego Rodaka.

– Pan Bóg posyła nam wspaniałych nauczycieli i życiowych przewodników. Do takich należał św. Jan Paweł II papież, jeden z najbardziej znanych i rozpoznawanych Polaków minionego stulecia. Starsi z nas zapewne uczestniczyli w spotkaniach z nim i słuchali jego słów. Choć młodym nie było dane przeżyć takiego spotkania, to jednak uroczyście świętowana 100. rocznica jego urodzin, jest okazją, by przywołać jego osobę i nauczanie oraz prosić w tej Mszy św., abyśmy mieli odwagę i siłę realizować je na co dzień. Tę Eucharystię sprawujemy jako dziękczynną za naszego papieża, za dar jego pontyfikatu i świadectwo jego życia – powiedział o. Andrzej Sąsiadek.

            Licznie zgromadzeni wierni wysłuchali „Listu biskupów na 100. rocznicę urodzin św. Jana Pawła II”. Prezydium Konferencji Episkopatu Polski przypomniało m.in. słowa, które św. Jan Paweł II wypowiedział w homilii rozpoczynającej pontyfikat w 1978 r.: – Nie lękajcie się, otwórzcie, otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi. Dla Jego zbawczej władzy otwórzcie granice państw, systemów ekonomicznych i politycznych, szerokie dziedziny kultury, cywilizacji, rozwoju! Nie bójcie się! Chrystus wie, co nosi w swoim wnętrzu człowiek. On jeden to wie!”. Tak, Chrystus wie, co każdy z nas nosi dziś w sobie, On doskonale zna nasze radości, niepokoje, nadzieje, lęki, tęsknoty. Tylko On ma odpowiedź na pytania, które stawiamy sobie w obecnej chwili – napisali w liście hierarchowie.

            Zdaniem biskupów, gdyby papież Polak żył dzisiaj, na pewno dobrze rozumiałby osoby, które przebywają w izolacji i kwarantannie. Modliłby się za chorych, zmarłych oraz ich rodziny. Sam przecież wielokrotnie chorował i cierpiał w warunkach szpitalnego odosobnienia, bez możliwości sprawowania mszy św. z wiernymi (…). Święty Jan Paweł II rozumiał i cenił pracę lekarzy, pielęgniarek, ratowników i pracowników medycznych, za których często się modlił, i z którymi się spotykał – czytamy w liście.

(…) Od śmierci św. Jana Pawła II ludzie z całego świata modlą się nieprzerwanie u jego grobu w Bazylice św. Piotra. Za jego przyczyną proszą Boga o potrzebne łaski. Dołączmy i my do nich i módlmy się – przez jego wstawiennictwo – w intencjach, które głęboko nosimy w naszych sercach. Prośmy za naszą Ojczyznę, Europę i cały świat. Módlmy się o ustanie pandemii, za chorych, zmarłych i ich rodziny, za lekarzy, służbę medyczną i tych wszystkich, którzy narażają swoje życie dla naszego bezpieczeństwa. Niech setna rocznica urodzin Papieża Polaka będzie dla nas wezwaniem do braterstwa i jedności. Niech będzie źródłem nadziei i zaufania Miłosierdziu Bożemu. Święty Janie Pawle II, módl się za nami. Amen” – napisali biskupi w liście.

            Bezpośrednio po Mszy św. pod pomnikiem Jana Pawła II przed niepokalanowską bazyliką złożone zostały kwiaty. W uroczystości udział wzięła delegacja władz samorządowych na czele z wójtem Gminy Teresin Markiem Olechowskim, jego zastępcą Markiem Jaworskim oraz przewodniczącym Rady Gminy Bogdanem Linardem. Wśród składających kwiaty byli także o. Andrzej Sąsiadek, proboszcz parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Niepokalanowie oraz były starosta sochaczewski Tadeusz Koryś z małżonką. Przypomnijmy, że Papież Jan Paweł II (1920 – 2005) – przybył do Niepokalanowa w 1983 roku z pielgrzymką dziękczynną za kanonizację o. Maksymiliana Kolbego. Dzięki temu Teresin jest jedyną gminą wiejską w Polsce, którą odwiedził zwierzchnik Kościoła Rzymskokatolickiego. Tytuł ,,Honorowego Obywatela Gminy Teresin’’ otrzymał w 2000 roku, a uroczyste wręczenie nastąpiło rok później w czasie audiencji generalnej na Placu Świętego Piotra w Rzymie.

            Po Mszach św. o godz. 8.30, 10.00, 11.30, 13.00, a także po nabożeństwie majowym o 17.00 odtworzona została homilia Jana Pawła II wygłoszona w Niepokalanowie 18 czerwca 1983 r.

            Wspólnota franciszkanów, parafian, pielgrzymów, rycerzy Niepokalanej i sympatyków Niepokalanowa, chcąc wyrazić wdzięczność za pomocą wspomnień, świadectw, przeżyć, związanych z postacią św. Jana Pawła II, wyszła z niezwykle ciekawą i cenną inicjatywą. W godz. 9.00 – 19.00 w Muzeum św. Maksymiliana można było nagrać swoje wspomnienia na wideo. Zebrany materiał filmowy zostanie wykorzystany w filmie dokumentalnym pt. Niepokalanów pamięta – w setną rocznicę urodzin św. Jana Pawła II. Można także przysłać swoje nagrane świadectwa na e-mail: niepokalanow.tv@gmail.com – do dnia 25 maja 2020 r. Premiera filmu zaplanowana jest na 18 czerwca 2020 r., w 37. rocznicę pobytu Jana Pawła II w Niepokalanowie. We wspomnieniach i świadectwach można poruszać dowolne, ważne dla nas, wydarzenie związane z Janem Pawłem II.

Tomasz Daczko

W niedzielę, 17 maja, w Niepokalanowie świętujemy 100. rocznicę urodzin św. Jana Pawła II.

Niedziela Papieska

Karol Józef Wojtyła urodził się 18 maja 1920 r. w Wadowicach. Jego rodzice to Karol i Emilia Wojtyła. Został ochrzczony w kościele parafialnym 20 czerwca 1920 r. W wieku 9 lat umarła mu mama, a kiedy miał 12 lat umarł starszy brat Edmund. W czasie II wojny światowej umarł mu tata i Karol został sam jeden. Rok po śmierci ojca młody Karol wstąpił do seminarium duchownego w Krakowie i rozpoczął swoją przygodę z Panem Bogiem pod płaszczem Matki Bożej. To Jej zaufał całkowicie: Totus Tuus.

W setną rocznicę urodzin naszego wielkiego Rodaka chcemy podziękować Panu Bogu za dar jego osoby, dlatego na każdej Mszy św. będą stosowne modlitwy. Na sumie o godz. 10:00 będzie specjalna intencja dziękczynna, a po niej złożenie kwiatów przy pomniku naszego Papieża. Po Mszach św. o godz. 8:30, 10:00, 11:30, 13:00 i po nabożeństwie majowym o 17:00 będzie odtworzona homilia Jana Pawła II wygłoszona w Niepokalanowie 18 czerwca 1983 r.

Uwiecznij swe wspomnienia

Jako wspólnota franciszkanów, parafian, pielgrzymów, rycerzy Niepokalanej i sympatyków Niepokalanowa chcemy wyrazić naszą wdzięczność za pomocą wspomnień, świadectw, przeżyć, związanych z postacią św. Jana Pawła II.

W godz. 9:00 – 19:00 w Muzeum św. Maksymiliana będzie możliwość nagrania swoich wspomnień na wideo. Zebrany materiał filmowy chcemy wykorzystać w filmie dokumentalnym pt. Niepokalanów pamięta – w setną rocznicę urodzin św. Jana Pawła II.

Można także przysłać swoje nagrane świadectwa na e-mail: niepokalanow.tv@gmail.com – do dnia 25 maja 2020 r.

Premierę filmu planujemy na 18 czerwca 2020, w 37. rocznicę pobytu Jana Pawła II w Niepokalanowie. We wspomnieniach i świadectwach można poruszać dowolne, ważne dla nas, wydarzenie związane z Janem Pawłem II.

Źródło: niepokalnow.pl

4 maja to Międzynarodowy Dzień Strażaka obchodzony w dniu wspomnienia świętego Floriana. W Polsce od 2003 roku jest świętem zawodowym ustanowionym przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. Wszystkim druhom w dniu ich święta życzenia za pośrednictwem Facebooka złożył wójt Gminy Teresin Marek Olechowski:

W dniu św. Floriana, opiekuna strażaków, wszystkim Pożarnikom z PSP i Druhom Ochotnikom, w szczególności z jednostek OSP Gminy Teresin, składam najserdeczniejsze życzenia. Niech nie opuszcza Was zdrowie, wszelka pomyślność, szczęście, miłość a ludzka wdzięczność i uśmiech niech Wam zawsze towarzyszą! Dziękuję Wam za Wasze Serce, dobroć, wrażliwość na ludzkie nieszczęście, poświęcenie i bezgranicznie oddanie! Wasza praca i postawa przywraca wiarę w człowieka i najwyższe wartości tak łatwo dzisiaj szargane! Jesteście WIELCY i za Was DRUHOWIE wnoszę tradycyjny, strażacki toast – „NIGDY NIE.. ZAGAŚNIE”!

Wójt Gminy Teresin

Marek Olechowski

Foto: archiwum

Msza Święta za Ojczyznę i Strażaków odprawiona zostanie w Bazylice Mniejszej Najświętszej Marii Panny w Niepokalanowie w niedzielę 10 maja o godzinie 10.00.

3 maja obchodziliśmy uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski. Nawiązuje ona do ważnych wydarzeń z  historii Polski: obrony Jasnej Góry przed Szwedami w  1655 r., ślubów króla Jana Kazimierza – powierzenia królestwa opiece Matki Bożej, a także do uchwalenia w 1791 roku Konstytucji 3 Maja.

W związku z panującą epidemią koronawirusa i wynikającymi z tego ograniczeniami stanu epidemicznego, tegoroczne obchody Święta Konstytucji 3 Maja miały w Teresinie, tak jak i w całej Polsce, zupełnie inny charakter niż do tej pory.

W bazylice niepokalanowskiej 2 maja na każdej Mszy św. odmówiony został akt zawierzenia Niepokalanemu Sercu Maryi, Królowej Polski.

Msza Święta za Ojczyznę i Strażaków odprawiona zostanie w Bazylice Mniejszej Najświętszej Marii Panny w Niepokalanowie w niedzielę 10 maja o godzinie 10.00. Przypomnijmy, że w związku z nowym rozporządzeniem w naszej bazylice podczas liturgii może znajdować się do 80 osób, w kaplicy św. Maksymiliana zaś 17 osób. Wiernych obowiązuje noszenie maseczek także podczas liturgii i na placu kościelnym, a także zachowanie odpowiednich odległości.

Redakcja

 W sobotę 2 maja obchodziliśmy Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, czyli święto, które ma przypominać Polakom, jak ważna dla kraju jest biało-czerwona flaga. Święto Flagi wpisało się już na stałe w polską tradycję.

To wszystko za sprawą ustawy z dnia 20 lutego 2004 roku. Właśnie dzięki niej dzień pomiędzy Świętem Pracy a Świętem Narodowym 3 Maja – Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, uzupełnia rejestr najważniejszych polskich świąt majowych.

Dzień Flagi RP to święto, którego celem jest między innymi propagowanie wiedzy o polskich symbolach narodowych. Również 2 maja obchodzony jest Dzień Polonii i Polaków za Granicą.

W poprzednich latach święto to było okazją do patriotycznych pikników oraz imprez towarzyszących. W tym roku wyglądało nico inaczej. Koronawirus i obostrzenia z nim związane sprawiły, że musieliśmy zrezygnować z tradycyjnych uroczystości. Bez oficjalnych obchodów, ale z okolicznościowym przystrojeniem Teresina – tak wyglądało tegoroczne święto w naszym najbliższym otoczeniu. Flagi zawisły nie tylko na fasadach urzędów i instytucji. Ulice Teresina mieniły się biało-czerwonymi barwami. Wielu mieszkańców gminy udekorowało narodowymi barwami swoje domy.

Redakcja

            Zakończenie II wojny światowej nie dało naszej Ojczyźnie upragnionej wolności. Żołnierze niepodległościowego podziemia, mimo tego że wywodzili się z różnych środowisk i mieli różne wizje przyszłości Polski, nie pogodzili się z tym. Przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu. Podjęli nierówną walkę i konspirację. Połączył ich wspólny los –  śmierć lub długoletnie więzienie.  Skazanych w pokazowych procesach pozbawiano nie tylko życia, ale także prawa do własnego grobu i ludzkiej pamięci. Chowano ich pod osłoną nocy w bezimiennych mogiłach bez należytego zmarłym szacunku. Ciał wielu z nich nie odnaleziono do dziś.

            Od początku ustanowienia 1 marca Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych Gmina Teresin angażuje się w organizację tego szczególnego święta. Nie inaczej było w tym roku. W piątek 28 marca  w bazylice pw. Najświętszej Maryi Panny Niepokalanej Wszechpośredniczki Łask odprawiona została uroczysta msza święta w intencji tych, którzy za swoją niezłomną postawę zapłacili życiem. – Zachowanie pamięci o ludziach, którzy oddali życie w obronie ojczyzny, jest nie tylko naszym obowiązkiem, przede wszystkim jest dla nas zaszczytem. Dzisiejsze spotkanie jest wyrazem naszej wdzięczności tym ludziom, tym żołnierzom. Modlić się będziemy za ofiary ludobójstwa, które dotknęło jakże wielu synów i córek naszej ojczyzny. Za tych wszystkich: wiernych aż do końca Bogu, Ojczyźnie, braciom i siostrom swojego kraju – mówił w swojej homilii o. Sebastian Bielski, wikariusz niepokalanowskiej parafii.

1 marca nie jest datą przypadkową. To właśnie tego dnia w 1951 r. w areszcie śledczym Warszawa-Mokotów wykonano wyrok śmierci na siedmiu członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”:  Łukaszu Cieplińskim, Mieczysławie Kawalcu, Józefie Batorym, Adamie Lazarowiczu, Franciszku Błażeju, Karolu Chmielu i Józefie Rzepce – będących ostatnimi ogólnopolskimi koordynatorami „Walki o Wolność i Niezawisłość Polski” z nową sowiecką okupacją.

Podczas eucharystii w intencji „Wyklętych” o. Sebastian Bielski  nawiązał do ich bohaterskiej postawy, podkreślił, że pamięć o nich powinna stać się naszym obowiązkiem – Dziś przywołujemy „Żołnierzy Wyklętych”, każdego z nich z osobna i po imieniu, wywołując z tego wielkiego bezimiennego tłumu, zepchniętego jeszcze do niedawna w niebyt historii. Przeżywając Ich Święto, Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, nie można nie sięgnąć do słów poety, Zbigniewa Herberta. W wierszu „Pan Cogito… o potrzebie ścisłości” napisał jakże znamienne słowa, które trzeba przytoczyć, gdy dziś tak wielu pyta „po co to wszystko?, po co ekshumacje, badania, by ustalić, kto w danym miejscu spoczywa?, po co, po tylu latach, zajmować się tym wszystkim i grzebać w grobach?”:

jak trudno ustalić imiona

wszystkich tych co zginęli

w walce z władzą nieludzką (…)

a przecież w tych sprawach

konieczna jest akuratność

nie wolno się pomylić

nawet o jednego (…)

jesteśmy mimo wszystko

stróżami naszych braci (…)

musimy zatem wiedzieć

policzyć dokładnie

zawołać po imieniu

opatrzyć na drogę.

W nabożeństwie udział wzięli przedstawiciele władz samorządowych na czele z zastępcą wójta gminy Teresin Markiem Jaworskim, pełnomocnik wójta ds. oświaty Bogusław Bęzel, prezes Jarosław Żejmo i członkowie Stowarzyszenia „Teresin – nasze korzenie”, dyrektorzy jednostek samorządowych, poczty sztandarowe oraz uczniowie szkół działających na terenie naszej gminy.

Następnie w sali św. Bonawentury odbyło się spotkanie z Michałem Gruszczyńskim, pracownikiem Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, które jest ośrodkiem pobudzającym do twórczej refleksji na temat polskiego patriotyzmu i współczesnej historii Polski. – Muzeum ma za zadanie pokazać prawdziwą historię Żołnierzy Wyklętych w różnych aspektach, nie opierając się jedynie na akcjach zbrojnych, ale prezentując także współpracę ze społeczeństwem, codzienność służby w leśnym oddziale i tragiczny pobyt w katowniach Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego – mówił do licznie zgromadzonej młodzieży Michał Gruszczyński. Jak wielokrotnie podkreślał w swoim wystąpieniu, umiejscowienie Muzeum w Warszawie-Mokotowie przy ul. Rakowieckiej 37 nie jest przypadkowe. – Od 1945 roku i przez cały okres stalinowski pełniło funkcję głównego więzienia politycznego. To tu więziono gen. Augusta Fieldorfa ps. Nil, ppłk. Łukasza Cieplińskiego ps. Pług, mjr. Zygmunta Szendzielarza ps. Łupaszko, mjr. Hieronima Dekutowskiego ps. Zapora, rtm. Witolda Pileckiego ps. Witold. Poza wojskowymi więziono na Mokotowie również cywili i przedstawicieli kościoła katolickiego m.in. abp. Antoniego Baraniaka.

Więzienie przy Rakowieckiej było nie tylko miejscem odosobnienia niewygodnych dla władzy komunistycznej żołnierzy niepodległościowego podziemia, ale również miejscem kaźni. Na jego terenie wykonano ponad 350 wyroków śmierci, a liczba osób zakatowanych w trakcie śledztwa pozostaje nieznana. Przez kolejne lata trwania systemu komunistycznego przez Rakowiecką przewinęły się tysiące osób zatrzymywanych z powodów politycznych.

Michał Gruszczyński zachęcał do odwiedzenia tego szczególnego miejsca. -Warto odwiedzić to miejsce, ponieważ prezentuje historię ludzi, którzy w imię wyższych wartości i miłości ojczyzny poświęcili całe swoje życie w walce z okrutnym ustrojem.

Gminne uroczystości Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych są nie tylko wyrazem hołdu dla żołnierzy drugiej konspiracji za świadectwo męstwa i niezłomnej postawy patriotycznej, ale również ważną lekcją narodowej historii.

Tomasz Daczko